کارگاه گیک و فروشگاه خلاقیت

دیاک چیست

آشنایی با دیاک

‫دیاک یک قطعه دو پایه و بدون پلاریته است که بیشتر برای راه اندازی ترایاک و تریستور به کار می رود ‫
‫عملکرد دیاک به این شکل است که وقتی اختلاف ولتاژ دو سر آن به 32 یا 42 ولت برسد (بسته به نوع دیاک) دیاک وصل شده و زمانی که اختلاف ولتاژ به کمتر از 3 ولت برسد دیاک قطع می شود ‫
‫دیاک کاربردهای مختلفی دارد از جمله در مدارات کنترول دور موتورها و دیمر چراغها و رله های حالت جامد (Solid State) و هر جایی که نیاز است تریستور یا ترایاکی را روشن و خاموش کنیم. ‫
‫دیاکها در شکلها و ولتاژهای مختلفی تولید می شوند.

انواع دیاک

‫متداولترین نوع دیاک DB3 و بعد از آن DB4 هستند و سایر انواع آنها خارج از این مبحث هستند ‫
‫دیاک DB3 : ولتاژ وصل 32 ولت و ولتاژ قطع 3 ولت و جریان آن 1 آمپر می باشد ‫
‫دیاک DB4 : ولتاژ وصل 42 ولت و ولتاژ قطع 3 ولت و جریان آن 1 آمپر می باشد ‫
‫شاید ساده ترین و جالب ترین و مهمترین کاری که می شود با دیاک انجام داد ساخت چشمک زن با برق شهر باشد ‫
‫به مداری که در شکل زیر مشاهده می کنید دقت کنید: این مدار با برق شهر کار می کند و با اتصال آن به برق دیود نورانی شروع به چشمک زدن می کند ولی چرا؟ ‫
‫در این مدار مقاومت R1 کار محدود کردن جریان را انجام می دهد. سپس دیود D1 که از طرف آنود به مقاومت متصل شده است برق متناوب را با روش نیم موج یک سو می کند. ‫
‫جریان عبوری از دیود به خازن C1 رسیده و آن را به تدریج شارژ می کند. تا اینجا ما یک منبع تغذیه را تشکیل داده ایم. ‫
‫زمانی که خازن شارژ شود و ولتاژ آن به 32 ولت رسید دیاک روشن شده و انرژی ذخیره شده در خازن را به واسطه مقاومت R2 (که جریان را محدود می کند تا دیود نورانی نسوزد) به دیود نورانی منتقل می کند و دیود روشن می شود و وقتی ولتاژ خازن از حدود 3 ولت کمتر می شود دیاک قطع می شود و دیود نورانی نیز خاموش می شود و خازن مجدد شروع به شارژ شدن می کند ‫
‫با تکرار این فرایند دیود نورانی چشمک می زند ‫
‫ ‫
‫

دیمر و یا کنترول دور موتور

‫یکی از پر کاربرد ترین و مفید ترین مدارها دیمر می باشد که می توان با کمک آن نور چراغها را کم و زیاد کرد و یا سرعت چرخش موتورها را کم یا زیاد کرد. ‫
‫در شکل زیر مدار یک دیمر ساده را مشاهده می کنید که خیلی شبیه به مدار چشمک زن می باشد. ‫
‫ترکیب مقاومت R1 و R2 که مقاومت متغیر اسشت و خازن C1 یک منبع تغذیه را تشکیل می دهند که بعد از زمان مشخصی خازن شارژ می شود. ‫
‫وقتی ولتاژ خازن به 32 ولت رسید دیاک روشن شده و ترایاک را وصل می کند و لامپ روشن می شود و خازن که تخلیه شود دیاک خاموش شده و ترایاک نیز خاموش شده و لامپ نیز خاموش می شود تا دفعه بعد که دوباره خازن شارژ شود. ‫
‫ار آنجا که این قطع و وصل شدن چند بار در ثانیه اتفاق می افتد ما متوجه آن نمیشویم و فقط میبینیم که نور لامپ کم شده است. ‫
‫سرعت قطع و وصل شدن ترایاک با تغییر مقاومت R2 قابل تنظیم است. ‫
‫