کارگاه گیک و فروشگاه خلاقیت

‫آشنایی با CT یا ترانس جریان AC یا سنسور جریان یا ترانس جریان متناوب

معرفی

‫ترانس جریان برای اندازه گیریی جریان متناوب به کار میرود. ‫
‫در جاهایی که با ولتاژ یا جریان بالا سروکارداریم و دستگاه های معمول توان اندازه گیریی آن را ندارند این قطعه به کار میآید. ‫
‫مولتیمترهای کلمپی هم از همین تکنیک برای اندازه گیریی جریان کمک میگیرند. ‫
‫نکته قابل توجه این است که این تکنیک برای جریان متناوب یا AC قابل استفاده است. ‫
‫ترانس جریان متناسب با کاربرد در شکلهای مختلفی ساخته شده که در تصویر یک نمونه صنعتی و یک نمونه کوچک دستگاهی آن را مشاهده میکنید.

تئوری عملکرد ترانس جریان

‫ترانس جریان همانگونه که در شکل میبینید دارای سیمپیچ اولیه و هسته فریت و سیمپیچ ثانویه است. ‫
‫سیمپیچ اولیه فقط یک سیم مستقیم است که از داخل هسته گرد فریت میگذرد و جریان اصلیی که میخواهیم اندازه گیری کنیم از آن عبور میکند. ‫
‫سیمپیچ ثانویه چند دور سیم نازک است که به دور هسته فریت پیچیده شده است و دوسر آن به آمپرمتر متصل است. ‫
‫عددی که آمپرمتر نشان میدهد را اگر در تعداد دورهای سیمپیچ ثانویه ضرب کنیم شدت جریان عبوری از سیم به دست مییاید. ‫
‫در حقیقت این ترانس شدت جریان اولیه را برای ما آنقدر کاهش میدهد تا قابل اندازه گیری شود و با یک ضرب ساده جریان اصلی قابل محاسبه میشود. ‫
‫از آنجایی که این ترانس بر مبنای القای میدان مغناطیسی عمل میکند قابل پیشبینیست که برای جریان DC یا مستقیم قابل استفاده نیست ولی در دستگاه های اندازه گیری پیشرفته از تکنیکهایی استفاده میکنند تا با اندازه گیریی لحظه ایی میدان مغناطیسی جریان مستقیم بتوانند جریانهای مستقیم را نیز اندازه بگیرند. ‫
‫

ترانسهای جریان تجاری

‫ترانس سمت راست یک ترانس کوچک است که در دستگاه های الکترونیکی پیدا میشود. ‫
‫سیم جریان اصلی را از داخل سوراخ هسته عبور میدهیند و دو سیم ترانس را نیز به مدار اندازه گیر متصل میکنند. ‫
‫بسته به اینکه ضریب کاهش ترانس چقدر باشد مدار اندازه گیری جریان سیم برق را محاسبه و نمایش میدهد. ‫
‫و اما ترانس سمت چپ یک ترانس جریان صنعتی است که در نیروگاه ها استفاده میشود. ‫
‫در قسمت بالا دو سر سیمپیچ اولیه که جریان اصلی از آن عبور میکند قرار دارد. داخل محفظه سیمپیچ ثانویه قرار دارد. ‫
‫زیر محفظه یک استوانه عایق قرار دارد که دوسر سیمهای ثانویه از داخل آن عبور میکند و در پایین به جعبه ترمینال میرسد. ‫
‫حالا چرا اینهمه تشکیلات برای یک ترانس صنعتی؟ ‫
‫از آنجا که برق اصلی که از اولیه عبور میکند ممکن است به 100 کیلو ولت برسد نمیتوان نزدیک آن شد و استوانه عایق فاصله لازم را ایجاد میکند. ‫
‫از آنجایی که جریان عبوری به ده ها هزار آمپر میرسد لذا مجموعه گرم میشود و برای کاهش دمای سیمها آنها در روغن نگه میدارند و یک گیج میزان روغن و سوپاپ انبساط برای محفظه روغن قرار میدهند تا نگهداری سیستم آسانتر شود.

‫نکته جالب در خصوص ترانسهای صنعتی این است که نباید وقتی جریان از اولیه عبور میکند دو سر سیمپیچ ثانویه آزاد باشد و حتما باید به آمپر متر و یا به یکدیگر متصل شوند. ‫
‫زیرا در غیر این صورت انرژی داخل ثانویه جمع شده و تخلیه نمیشود و این انرژی داخل سیم برگشته و حرارت زیادی تولید میکند و سیمها به سرعت میسوزند. ‫
‫البطه اگر شانس بیاریدو نترکه. ‫
‫بله کارها در مقیاس صنعتی دیگر آنطور که به نظر میاد نیستند.